Norma – dziecko w przedziale między 4 a 5 rokiem życia samodzielnie uczy się wymawiać głoski szeregu szumiącego [sz, ż, cz, dż], do ukończenia 5 roku życia wymawia je zawsze poprawnie w spontanicznych wypowiedziach.
Zasady prawidłowej wymowy głosek szeregu szumiącego [sz, ż, cz, dż]:
- usta mocno zaokrąglone, wysunięte do przodu, tworzą „dzióbek”
- czubek języka unosi się w kierunku wałka dziąsłowego usytuowanego tuż za górnymi siekaczami, boki języka również są skierowane ku górnym zębom (język tworzy kształt „łyżeczki”)
- zęby zbliżone do siebie
Głoski szeregu szumiącego są najczęściej zastępowane odpowiednio głoskami szeregu syczącego [s, z, c, dz], np.:
- szafa = safa
- żaba = zaba
- czapka = capka
- dżem = dzem
lub głoskami szeregu ciszącego [ś, ź, ć, dź], np.:
- szafa = siafa
- żaba = ziaba
- czapka = ciapka
- dżem = dziem.
Niektóre dzieci upraszczają głoski szeregu szumiącego [sz, ż, cz, dż] do głosek [t, d], np.:
- szafa = tafa
- żaba = daba
- czapka = tapka
- dżem = dem.
Czasem zdarza się również, że w trakcie wymawiania głosek szumiących [sz, ż, cz, dż] dziecko wsuwa czubek języka między górne a dolne zęby, tzw. wymowa międzyzębowa. Część dzieci kieruje czubek języka wyraźnie w prawą lub lewą stroną, zamiast unosić czubek języka w linii prostej. Dodatkowo, niektóre dzieci wymawiają głoski szeregu szumiącego [sz, ż, cz, dż] z charakterystycznym poszumem lub świstem.
Ponadto, czasem dzieci nie potrafią wymawiać tylko głosek [cz, dż] i zamieniają je odpowiednio na głoski [sz, ż], np.:
- czapka = szapka
- dżem = żem
albo na głoski [s, z], np.:
- czapka = sapka
- dżem = zem
lub na głoski [ś, ź], np.:
- czapka = siapka
- dżem = ziem.
Pamiętaj, że dziecko, które ma problemy z poprawną wymową, będzie miało także najpewniej problemy z czytaniem i pisaniem.
